بیماری مننژیت
بیماری مننژیت چیست؟
مننژیت بیماری ای است که درآن غشاء مننژ یا (meninges) اطراف مغز و نخاع ملتهب می شود. ورم همراه با مننژیت اغلب باعث بروز نشانه های معمول بیماری مننژیت، شامل سردرد، تب و خشکی گردن می شود.
مننژیت در انواع ویروسی، باکتریایی، قارچی و غیره وجود دارد، اما عفونت های ویروسی معمولا شایع تر از سایر عفونت ها باعث ابتلای فرد به مننژیت می شوند. بسته به علت مننژیت ممکن است این بیماری بعد از چند هفته بهبود یافته و یا ممکن است زندگی فرد را تهدید نماید.
علل بیماری مننژیت
۱ – باکتری
۲ – ویروس
۳ – قارچ
۴ – تحریکات شیمیایی
۵ – حساسیت به دارو
۶ – سرطان ها
۷ – آسیب جسمی
علائم بیماری مننژیت
۱ – تب و لرز
۲ – تغییرات ذهنی
۳ – تهوع و استفراغ
۴ – حساسیت به نور
۵ – سردرد شدید
۶ – سفتی گردن
۷ – بی قراری
۸ – برآمدگی استخوان جمجمه
۹ – کاهش هوشیاری
۱۰ – تحریک پذیری کودکان
۱۱ – تنفس سریع
۱۲ – قوس سر و گردن به عقب
انواع بیماری مننژیت و علائم مختلف آن
- مننژیت باکتریایی :نیاز به بستری کردن فوری در بیمارستان دارد. بسیار خطرناک و کشنده می باشد. هنگامی که باکتری وارد خون شود، باعث تخریب دیواره عروق خونی می شود و موجب خونریزی در پوست و اعضای داخلی می شود.
علائم بیماری مننژیت باکتریایی:تب، خستگی، تهوع، سردی دست ها و پاها، لرز سرد، درد شدید عضلات و مفاصل، درد سینه و یا شکم، تنفس سریع، اسهال و در مراحل بعدی بثورات پوستی است.
این نوع مننژیت، در کمتر از چند ساعت فرد را از پا درمی آورد. در موارد غیر کشنده، معلولیت دائمی می دهد و شامل قطع عضو و یا زخم شدید می باشد.
علائم مننژیت باکتریایی بعد از ۳تا ۷روز ظاهر می شود.
در نوزادان تازه متولد شده ممکن است علائمی همچون: تب، سردرد و سفتی گردن وجود نداشته باشد و یا به سختی متوجه این علائم شویم.
نوزادان مننژیتی ممکن است دارای علائم زیر باشند:
غیرفعال، تحریک پذیر، استفراغ و کاهش اشتها.
در کودکان، پزشک عکس العمل کودک را می بیند و تشخیص می دهد که کودک دچار بیماری مننژیت شده است یا نه.
اگر چه علائم اولیه بیماری مننژیت باکتریایی و ویروسی شبیه هم می باشند، علائم بعدی مننژیت باکتریایی نظیر تشنج و کما بسیار خطرناک می باشد.
-مننژیت ویروسی :خفیف تر است و غالبا بیشتر از مننژیت باکتریایی رخ می دهد. این نوع، ناشی از عفونت روده ای می باشد. معمولا در اواخر تابستان و اوایل پاییز ایجاد می شود. غالبا بچه های کمتر از پنج سال و بزرگسالان زیر ۳۰سال را دچار می کند. علائم این نوع مننژیت در نوزادان و بزرگسالان با هم تفاوت دارد.
علائم بیماری مننژیت ویروسی:
علائم در نوزادان شامل تب، تحریک پذیری، بد غذایی و سخت بیدار شدن است.
علائم در بزرگسالان شامل تب بالا، سردرد شدید، سفتی گردن، حساسیت به نور، خواب آلودگی و یا مشکل در بیدار شدن، تهوع و استفراغ، و کاهش اشتها است.
علائم این نوع مننژیت معمولا ۷تا ۱۰روز طول می کشد.
-مننژیت قارچی :علائم این مننژیت بسیار شبیه به انواع دیگر مننژیت می باشد. به هر حال، این علائم به تدریج ظاهر می شوند. علائم مشترک شامل سردرد، تب، تهوع و سفتی گردن می باشد. علائم اختصاصی این نوع مننژیت عبارتند از: عدم دوست داشتن نور، تغییر در وضعیت ذهنی، گیجی، توهم و تغییرات شخصیتی.
چه افرادی زودتر به بیماری مننژیت مبتلا می شوند:
همه افراد می توانند به این بیماری مبتلا شوند.
نوزادان کمتر از یک ماه به علت اینکه هنوز سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
افرادی که در تماس با بیمار دچار مننژیت ویروسی می باشند، شانس زیادی برای مبتلا شدن به این عفونت را دارند، اما بیماری آنها شبیه عوارض مننژیت نمی باشد.
تشخیص زودهنگام و درمان به موقع مننژیت باکتریایی، از آسیب دائمی عصبی جلوگیری می کند
اغلب ویروس هایی که باعث مننژیت ویروسی می شوند، شامل آنتروویروس، ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲، ویروس زونا (که به عامل آبله مرغان و زونا شناخته می‌شود)، ویروس اوریون، اچ آی وی می باشند.
سایر مواردیکه بجز موارد ذکر شده می توانند فرد را دچار مننژیت نمایند، شامل مواد شیمیایی، آلرژی به بعضی از داروها، بعضی از انواع سرطان و بیماری های التهابی همچون سارکوئیدوز می باشند.
عوامل خطرزا
عوامل و مواردیکه می توانند خطر ابتلا به مننژیت را افزایش دهند شامل:
رد کردن نوبت واکسن –اگر شما یا کودکان یکی از نوبت های واکسن زدن را رد نمایید خطر ابتلای شما به بیماری مننژیت افزایش می یابد.
سن فرد –اغلب انواع مننژیت ویروسی در سنین قبل از ۵سال رخ می دهند و اکثر موارد مننژیت ویروسی در افراد زیر بیست سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
زندگی در مکان های اجتماعی – داشنجویان ساکن در خوابگاه، پرسنل نظامی ساکن پایگاه های نظامی و کودکان مدرسه رو یا کودکانیکه در رورشگاه هستند، در خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری می باشند.
بارداری –اگر شما باردار هستید، در خطر بیشتری برای ابتلا به مننژیت قرار دارید.
سیستم ایمنی مختل شده –عواملی که سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار داده همچون بیماری ایدز، الکلی بودن، دیابت و … می تواند فرد را مستعد ابتلا به مننژیت نماید.
راه های تشخیص بیماری مننژیت
۱ – کشیدن مایع مغزی نخاعی
۲ – آزمایش خون
۳ – عکسبرداری قفسه سینه
۴ – سی تی اسکن سر
۵ – رنگ آمیزی خاص
درمان بیماری مننژیت
برای مننژیت باکتریایی، آنتی بیوتیک تجویز می شود. نوع آنتی بیوتیک بستگی به باکتری دارد که باعث عفونت شده است.
بیماران مبتلا به بیماریمننژیت ویروسی، به خودی خود، بعد از ۷تا ۱۰روز بهبود می یابند.
بیماران مبتلا به بیماری مننژیت قارچی، داروهای ضد قارچ با دوز بالا دریافت می کنند.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند: بیماران ایدزی، دیابتی و یا سرطانی، غالبا نیاز به درمان طولانی تری دارند.
دیگر داروها و مایعات داخل وریدی درمان کننده علائمی همچون: ورم مغز، شوک و تشنج می باشد.
برخی از بیماران بر اساس شدت بیماری و نیاز به داروها، باید در بیمارستان بستری شوند.
عوارض بیماری مننژیت
۱ – آسیب های مغزی
۲ – تجمع مایع بین جمجمه و مغز
۳ – کاهش شنوایی
۴ – هیدروسفالی
۵ – تشنج
پیشگیری از بیماری مننژیت
۱ – تزریق واکسن هموفیلیس نوع B در کودکان جلوی یک نوع از مننژیت را می گیرد.
۲ – واکسن کونژوگه پنوموکوک : در حال حاضر در دوران کودکی ایمن سازی می کند و در پیشگیری از مننژیت پنوموکوکی موثر است.
۳ – کارگران خانه و دیگران در تماس با بیماران مبتلا به مننژیت مننگوکوکی، برای جلوگیری از عفونی شدن، باید آنتی بیوتیک دریافت کنند.
۴ – استراحت کافی کنید.
۵ – در تماس با افراد آلوده نباشید.
۶ – گوشت ها را کاملا بپزید و از مصرف پنیر ساخته شده از شیر غیراستریلیزه اجتناب کنید.
۷ – دست های خود را پس از دستشویی، تعویض پوشک، سرفه و پاک کردن بینی کاملا بشویید.
۸ – دستگیره های درب را با آب و صابون بشویید و ضدعفونی کنید.
۹ – از بوسیدن و به اشترک گذاشتن لیوان، قاشق، چنگال، بشقاب و ماتیک با افراد آلوده خودداری کنید.
۱۰ – از گزش پشه و حشرات دیگر که می تواند حامل بیماری باشد، اجتناب کنید.
۱۱ – موش ها را از محل زندگیتان دور کنید.
واکسن مننگوکوک چیست؟
این واکسن برای ایجاد ایمنی فعال برعلیه عفونت های Neisseria Meningitidis (مننژیت، سیتی سمی) در افراد با سن بیش از ۲سال که در نواحی اپیدمیک و آندمیک زندگی می کنند، به کار می رود.
در مورد افراد زیر واکسیناسیون باید در نظر گرفته شود، افرادی که با بیماران مننگوککی تماس دارند (همراه پیشگیری مناسب با آنتی بیوتیک ها)، کارکنان پزشکی و آزمایشگاهی که احتمال تماس با عامل بیماری زا برای آنها وجود دارد، مسافرینی که قصد عزیمت به نواحی آلوده را دارند، بیماران دارای نقص در جزء انتهایی کمپلمان و بیماران فاقد طحال فعال، نیروهای نظامی طی آموزش عمومی، دانشجویان ساکن خوابگاه ها حجاج بیت ا…الحرام و زوار عتبات عالیات، در بیماران HIV مثبت قبل از بروز نقص ایمنی.
چه کسی نباید واکسن مننگوکوک دریافت کند؟
واکنشهای آلرژیک شدید تهدید کننده زندگی، به هر یک از اجزای واکسن مننگوکوک قبلی رخ داده باشد.
۱ – فرد مبتلا به سندرم گیلن باره باشد.
۲ – زنان باردار می توانند واکسن مننژیت دریافت کنند اما باید از واکسن های جدیدتر MCV4 استفاده شود مطالعه زیادی را در زنان باردار نسبت به استفاده از واکسن MPSV4 وجود ندارد.
عوارض جانبی احتمالی واکسن مننژیت چیست؟
عوارض جانبی خفیفی در حدود نیمی از کسانی که واکسن گرفته اند رخ می دهد ممکن است قرمزی یا درد در محل تزریق ایجاد شود. این عوارض جانبی بیش از یک یا دو روز طول بکشد .
عوارض جدی نادر هستند ممکن است شامل تب بالا، ضعف و تغییر در رفتار باشد واکنش های آلرژیک شدید ممکن است در عرض چند دقیقه یا چند ساعت بعد از تزریق واکسیناسیون رخ دهد نشانه هایی از یک واکنش آلرژیک عبارتند از:
۱ – تنفس با زحمت
۲ – خشونت صدا یا خس خس
۳ – کهیر و ادم
۴ – رنگ پریدگی
۵ – ضعف
۶ – ضربان قلب سریع یا سرگیجه
اگر این نشانه ها ظاهر شود با پزشک در میان بگذارید .
سندرم گیلن باره یک اختلال سیستم عصبی جدی است که در برخی از افرادی که MCV4 دریافت کرده اند نشان داده شده است این عارضه خیلی نادر است هر چند که پزشکان می گویند ارتباط روشنی به این واکسن وجود ندارد.
پیشگیری
- تزریق واکسن هموفیلیس نوع B در کودکان جلوی یک نوع از مننژیت را می گیرد.
- واکسن کونژوگه پنوموکوک : در حال حاضر در دوران کودکی ایمن سازی می کند و در پیشگیری از مننژیت پنوموکوکی موثر است.
- کارگران خانه و دیگران در تماس با بیماران مبتلا به مننژیت مننگوکوکی، برای جلوگیری از عفونی شدن، باید آنتی بیوتیک دریافت کنند.
- استراحت کافی کنید.
- در تماس با افراد آلوده نباشید.
- گوشت ها را کاملا بپزید و از مصرف پنیر ساخته شده از شیر غیراستریلیزه اجتناب کنید.
- دست های خود را پس از دستشویی، تعویض پوشک، سرفه و پاک کردن بینی کاملا بشویید.
- دستگیره های درب را با آب و صابون بشویید و ضدعفونی کنید.
- از بوسیدن و به اشترک گذاشتن لیوان، قاشق، چنگال، بشقاب و ماتیک با افراد آلوده خودداری کنید.
- از گزش پشه و حشرات دیگر که می تواند حامل بیماری باشد، اجتناب کنید.
- موش ها را از محل زندگیتان دور کنید.
واکسن مننگوکوک برای افراد زیر توصیه می شود:
- نوجوانان در سنین 11 تا 12 سال و نوجوانان در سن 15 سال که هنوز واکسن نزده اند.
- تمام دانشجویان سال اول که در خوابگاه زندگی می کنند و هنوز واکسینه نشده اند.
- کودکان دارای دو سال و بیشتر که طحال ندارند و یا دارای مشکلات سیستم ایمنی هستند.
- افرادی که به کشورهایی که در آنها، مننژیت مننگوکوک شایع است، سفر می کنند.
- در برخی جوامع که شیوع این مننژیت زیاد است.
