"BMS" یا Building management system که در فارسی آن را مدیریت هوشمند ساختمان ترجمه کرده اند به مجموعه سخت افزارها ونرم افزارهائی اطلاق ميشود که به منظورمانيتورینگ وکنترل یکپارچه قسمتهای مهم وحياتی درساختمان نصب ميشوند.
يك ساختمان هوشمند بنا به تعريف انستيتو ساختمانهاي هوشمند ، بنايي است كه با استفادة بهينه از چند عنصر پاية سازه و سيستم و خدمات و مديريت و روابط دروني آنها ، محيطي مناسب و داراي صرفة اقتصادي ايجاد نمايد .
تعريفي كه در كشورهاي توسعه يافته درباره يك ساختمان هوشمند عنوان ميشود چنين است : "يك ساختمان هوشمند ساختماني است كه در بردارنده محيطي پويا و مقرون به صرفه به وسيله يكپارچه كردن چهار عنصر اصلي يعني سيستمها، ساختار، سرويسها و مديريت و رابطه ميان آنها است . "مزاياي يك ساختمان هوشمند از طريق اتوماتيك كردن سيستمهائي مانند گرمايش و تهويه مطبوع "HVAC" سيستم اعلام حريق و آتشنشاني، سيستمهاي امنيتي و مديريت انرژي و روشنائي به وجود مي آيد.
اگر حريقي در يك ساختمان به وقوع بپيوندد، سيستم اعلام حريق با سيستم امنيتي به صورت خودكار ارتباط برقرار مي كند و از اين طريق قفل هاي كليه درها باز ميشوند و مردم مي توانند به راحتي از محل حريق دور شوند و نيز ارتباطي خودكار برقرار كرده و از اين طريق هواي سالم جايگزين هواي دودآلود HVAC سيستم امنيتي با سيستم مي شود.
اصول يك ساختمان هوشمند مي گويد كه هزينه هاي واقعي يك ساختمان فقط هزينه هاي ساخت نيست بلكه بايد به آنها هزينه هاي راهبري و تعميرات را نيز اضافه كرد.ساختمان هوشمند تمامي اين هزينه ها را به وسيله كنترل اتوماتيك و يكپارچه، مخابرات و سيستم مديريت كم ميكند(آموزش هوشمند سازی ساختمان در تبریز).
در قرن بيست و يكم و تغييرات فرهنگي و تكنولوژي و همچنين تغيير نحوه ديد مردم در مورد محيط كاري و زندگي خود، چه در بخش تجاري يا صنعتي يا حتي مسكوني، نياز به محيطي كه حداكثر استفاده و حداقل هزينه را بتوان در آن تجربه كرد وجود دارد .
وظيفه این مجموعه، پایش مداوم بخش های مختلف ساختمان و اعمال فرامين به آنها به نحویست که عملکرد اجزاء مختلف ساختمان متعادل با یکدیگرودرشرایط بهينه وباهدف کاهش مصارف ناخواسته وتخصيص منابع انرژی فقط به فضاهای در حين بهره برداری باشد.
BMS میيتواند در برگيرنده تمام سرویس های الکتریکی , مکانيکی , و حفاظتی ساختمان باشد. این سرویس ها شامل گرمایش، سرمایش، تهویه مطبوع، آسانسور، نيروگاه برق اضطراری، پله برقی، کنترل روشنایی، دوربين مدار بسته، اعلام و اطفای حریق، کنترل تردد و ... هستند.
یک سیستم BMS توابع مختلفی را ارائه می کند که عبارتند از :
- سوئیچینگ اتوماتیک ON/OFF تجهیزات
- مانیتورینگ وضعیت تجهیزات ، همراه با شرایط محیطی
- نگهداری و حفاظت انرژی
- مدیریت تجهیزات ساختمان
- قابلیت های کنترل از راه دور
- ردیابی خطا
- قابلیت یکپارچه کردن سیستم های ساختمان
چراغها و لامپ هایی که از روی سهل انگاری روشن می مانند ، موتورخانه ها و سیستمهای سرمایشی و گرمایشی به دلیل عدم پردازش صحیح بی وقفه در حال اتلاف منابع انرژی هستند ، عزیزانی که در خانه بر اثر نشتی گاز جان خود را از دست می دهند ، ترکیدگی های لوله های آب که باعث آب گرفتن ساختمان می شوند و صدها مورد دیگر که همه از موضوعاتی می باشند که ما را برای داشتن یک ساختمان هوشمند ترغیب می کنند.
مزایای اصلی استفاده از BMS را میتوان به ۳ محور اصلی زیر تقسیم نمود :
۱ – صرفهجویی انرژی و کاهش هزینه های نگهداری
۲ – ایمنی
۳ – افزایش سطح رفاه و آسایش
۱ – صرفه جویی مصرف انرژی و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری
مطالعات نشان داده است که استفاده از سیستم هوشمند میتواند بطور متوسط ۲۰درصد از مصرف انرژی و هزینه های جاری ساختمان میکاهد. این سیستم علاوه بر کاهش مصرف انرژی با خاموش نمودن و کنترل آنها موجب کاهش استهلاک و افزایش طول عمر دستگاهها و کاهش هزینه های مربوطه می گردد.
۲- ایمنی
در شرایط بحرانی با ارسال سریع و به موقع اعلام خطر می تواند در جلوگیری از حوادث و کاهش اثرات آن نقش مؤثری داشته و به طور خودکار پیام های اضطراری را به افراد یا ارگان های ذیصلاح ارسال نماید . همچنین کنترل درب ورودی و اتصال آن به دوربین های مدار بسته و دستگاه های ثبت ورود می تواند ایمنی سیستم را بطور قابل ملاحظه ای افزایش دهد.
۳- راحتی
این سیستم میتواند بسیاری از کارهای تکراری و بازرسیهای مورد نیاز را بطور هوشمند انجام دهد. بطور مثال با حضور افراد نسبت به روشنشدن روشنایی و فنکوئل اقدام نماید و یا آبیاری فضای سبز و باغچه را بطور خودکار انجام دهد و یا با تنها فشار یک دکمه حالتهای از پیش تعریف شده ای را اجرا نماید و یا دما و نور و رطوبت مکان ها را در حد مطلوب تنظیم نماید.
اجزایسیستم BMS
منظور از اجزا، کلیه تجهیزات، سیستمهای ارتباطی و نرم افزارهایی که جهت کنترل وسایل مختلف موجود در ساختمان مورد استفاده قرار میگردد می باشد. با توجه به اینکه نیازها و خواسته های هر کاربر میتواند بسیار متفاوت بوده، تجهیزات و اجزا هر سیستم نیز میتواند با سیستمهای دیگر بسیار متفاوت باشد و کاربر می تواند به دلخواه خود آنها را انتخاب نماید. متداولترین اجراء BMSبه شرح زیر میباشند .
۱- سیستم کنترل مرکزی
این بخش مهمترین و بزرگترین جزء یک سیستم BMS بوده و هسته مرکزی آن می باشد. گاهی اوقات از یک کامپیوتر نیز به جای این سیستم استفاده می گردد ولی در اغلب موارد این بخش مستقل بوده و فقط از طریق کامپیوتر برنامه ریزی و کنترل میگردد . این بخش شامل واحد پردازنده، کنترل های اصلی سیستم و کنتاکتورها و رله هایی که با کلیه اجزاء در ارتباطاند ، میباشد. همچنین در این بخش کلیدهایی وجود دارند که بطور دستی قابل تغییر هستند و با تغییر آنها می تواند برنامه سیستم را تغییر داد. روشهای ارتباطی کنترل مرکزی با اجزاء مختلف می تواند از طریق خطوط برق، سیمهای باس و یا خط تلفنی باشد .
۲- خطوط ارتباطی (BUS)
برای ارتباط اجزاء مختلف BMS با یکدیگر از خطوط ارتباطی استفاده می گردد این خطوط از تمام اجزاء BMS عبور کرده و امکان ارسال اطلاعات را بین آنها میسر میسازد. این خطوط می تواند بصورت سیمهای برق ساختمان، چند رشته سیم مشترک و یا بصورت امواج بی سیم باشد.
۳ - نقاط دسترسی و کنترل کننده (Access Point)
این بخش شامل یک نمایشگر و یک صفحه کلید و یا یک نمایشگر لمسی بوده و در نقاط مختلف ساختمان نصب شده و قابلیت کنترل و نمایش اطلاعات آن بخش، مانند دما، وضعیت وسایل و غیره را دارا است. این بخش مانند واحد کنترل مرکزی است با این تفاوت که تواناییهای آن محدودتر است.
۴ – سنسورها
سنسورهای گوناگونی با توجه به نیازهای مورد نظر و سطح هوشمند سازی می تواند در نقاط مختلف نصب گردد. انواع متداول این سنسورها عبارتند: از سنسور حضور، سنسور دما، سنسور نور، سنسور دود و غیره که می توانند مشخصات مورد نظر را تبدیل به سیگنال ها و اطلاعات مورد نظر نموده و از طریق خطوط ارتباطی به کنترل مرکزی یا نقاط کنترلی ارسال کند و کنترل مرکزی یا محلی فرمان های لازم را به انواع کلیدها، تایمرها و دیمرها ارسال مینمایند.
دیمرها امکان تنظیم نور را با افزایش یا کاهش نور لامپها بصورت الکترونیکی بوجود می آورند. با این تجهیزات میتوانند به همراه سنسور نور سطحنور محیط را با کم و زیاد شدن نور طبیعی تنظیم و یا حتی روشنایی را خاموش نمود و به این طریق در مصرف انرژی صرفه جویی می شود.
۶ – تایمرها
تایمرها جهت یک سری اعمالی که به صورت تکراری و در زمان های مشخص انجام میشوند می توانند مفید باشند البته کنترل مرکزی نیز قابلیت ارسال فرمان بصورت زمانی را دارند که می تواند ارزانتر از استفاده از تایمر مجزا باشد .
۷ – پریزها
با استفاده از پریزهایی که قابلیت ارسال و دریافت اطلاعات از طریق خطوط ارتباطی را دارند می توان مصرف کنندههای متصل به آن ها را روشن و خاموش و یا از وضعیت آنها مطلع گردید.
۸ – نرم افزار سیستم
استفاده از نرم افزار بوسیله یک کامپیوتر می تواند یکی از ابزارهای مفید و با قابلیت انعطاف بالا برای سیستم BMS باشد. حتی در مواردی توانایی هایی این نرم افزار به سیستم میدهد که کنترل مرکزی فاقد آن می باشد از جمله گزارش گیری و ثبت واقع و همچنین ارتباط بصری مناسب با سیستم .
9- Web Server
وسیله ای است که کاربر را قادر میسازد تا در هر نقطه ای از دنیا از طریق اینترنت به سیستم BMS دسترسی پیدا کرده و آن را کنترل نماید. این سیستم از طرفی با خطوط ارتباطی به کنترل مرکزی متصل و از طرف دیگر به تجهیزات مانند مودم به شبکه متصل میگردد.
معماریسيستم BMS
سيستم معمولاً در سه سطح دسته بندی می شود. در سطح 1 وسائل و تجهيزات، حسگرها و اجزاء نهایی کنترل قرار می گيرند . سيستمهای E&M (ایستگاههای مهندسی و اپراتوری سيستم) در این بخش قرار دارند و از طریق ورودی و خروجيهایی به کنترلرهای یکپارچه منتقل می شوند. این انتقال ممکن است به طور مستقيم و یا از طریق تابلوهای طراحی شده صورت گيرد.
اجزاء پس از خاموش شدن سيستم وجود داشته و شامل سيستمهای I/O ، کنترلرها و نرم افزارهای ارتباطی با سطح ٢ می باشد و تمامی الگوریتمهای کنترلی و منطقی در این سطح انجام می شود.
سطح ٢ یا سطح کنترل نظارتی سطحی است که در آن ابزارهای نظارتی و مدیریت اطلاعات شامل HMI ها، سرورها، تجهيزات ذخيره سازی و ایستگاههای کاری اپراتورها و مهندسان که باید با سيستم BMS در ارتباط باشند، قرار دارد. ارتباط بين سطح یک و دو از طریق پروتکلهای استاندارد صنعتی انجام می پذیرد.
نرم افزار کنترلی سيستمهای BMS دارای قابليتهای بسياری هستند. این نرم افزارها در سطح ٣ قرار گرفته و روی سرورهای مناسب نصب می شوند و معمولاً دارای حداقل شرایط زیر هستند:
-دارای محيط گرافيکی مناسب و ساده برای کاربر عادی.
-دارای مجموعه (Library) از انواع راه حل ها و برنامه ها جهت آسانی طراحی و توسعه سيستم در آینده.
-دارای امکانات PM (سرویس و نگهداری) جهت راهبری سيستم در آینده بدون نياز به تهيه نرم افزار PM مجزا.
- امکان تعریف طول و عرض جغرافيایی جهت تنظيم اتوماتيک شرایط طلوع و غروب خورشيد و کنترل مصرف انرژی.
-امکان تعریف لایه های امنيتی دسترس به برنامه توسط کاربران متفاوت.
-امکان تعریف لایه های امنيتی برای کاربران زیر سيستم های متفاوت از قبيل Access ، HVAC ، Lighting و ...
-امکان ذخيره سازی اطلاعات نرم افزار در بانکهای اطلاعاتی SQL قابل کنترل توسط Microsoft Windows.
- امکان تهيه ، تنظيم و مقایسه نمودارهای مختلف عملياتی از جمله نمودار مصرف برق و ... در بازه های مختلف زمانی (Trends)
-ارتباط ساده نرم افزار گرافيکی و I/O های سيستم.
- امکان ذخيره سازی اطلاعات مربوط به خطاها و دیگر گزارشات تا مدتها قبل.
استفاده از فرآیندهایی برای کنترل خودکار عملیات ساختمان از جمله گرمایش، تهویه، روشنایی، امنیت و سایر سیستم ها در داخل یک سازه، هوشمند سازی ساختمان نام دارد. یک ساختمان هوشمند از حسگرها، محرکها و ریزتراشه ها استفاده میکند تا دادهها را جمعآوری کرده و آنها را مطابق با عملکردها و خدمات کسب و کار مدیریت کند. هوشمند سازی ساختمان به مالکان، اپراتورها و مدیران تسهیلات کمک می کند تا درصد اطمینان و مراقبت از دارایی ها را بهبود بخشند، مصرف انرژی را کاهش دهند، نحوه استفاده از فضا را بهینه کنند و اثرات زیست محیطی ساختمان ها را به حداقل برسانند.
آینده صنعت ساخت و ساز در هوشمند سازی ساختمان است. ساخت یک ساختمان هوشمند یا هوشمند سازی ساختمان با پیوند دادن سیستم های اصلی نام برده در بالا مانند روشنایی، کنتورهای برق، کنتورهای آب، پمپ ها، گرمایش، اعلام حریق و چیلرها با سنسورها و سیستم های کنترل شروع می شود. در مراحل پیشرفته تر، حتی آسانسورها، سیستم های دسترسی و سایه بانی میتوانند بخشی از سیستم شوند.
هیچ مجموعه استاندارد مشخصی وجود ندارد که ساختمان هوشمند را مشخص کند. اما وجه مشترک همه آن ها یکپارچگی است. بسیاری از ساختمانهای جدید دارای فناوری «هوشمند»، به یک شبکه برق هوشمند متصل و پاسخگو هستند.شما حتی نیازی به جابجایی دفاتر یا ایجاد یک ساختمان جدید برای کار در یک ساختمان هوشمند ندارید. سیستمهای اتوماسیون ساختمانی قدرتمندی وجود دارند تا صاحبان املاک بتوانند از قدرت موجود در سازههای قدیمی تر استفاده کنند.
یکی از موضوعاتی که این روزها بین مردم، به ویژه مالکین ساختمان ها و مهندسین ساخت و ساز بناها، مطرح است و صحبت های زیادی در این باره شنیده می شود، موضوع هوشمند کردن خانه ها و ساختمان هاست. بررسی ابعاد گسترده این کار و شناختن نکات مثبت آن، همچنین روش پیاده سازی و عملی کردن آن مستلزم شرکت در یک دوره جامع آموزش هوشمند سازی ساختمان است.
کلاس آموزش هوشمند سازی ساختمان در تبریز در آموزشگاه آپادانا، تمام مباحث مورد نیاز برای شغل هوشمند سازی ساختمان ، از پایه تا پیشرفته ، در بر دارد. به همین علت می توان گفت این دوره ویژه ورود به بازار کار طراحی شده است و اگر علاقه مند به ورود به رشته هستید، می توانید با شرکت در آن، آمادگی های لازم برای استارت قوی را کسب کنید.